خبرهای اخیر درباره طرح رفع فیلترینگ شورای‌عالی فضای مجازی نگرانی‌های تازه‌ای را به همراه داشته است. در این طرح، مواردی همچون اینترنت طبقاتی، افزایش تعرفه‌ها و ایجاد انحصار برای پیام‌رسان‌های داخلی مطرح شده که می‌تواند بر تجربه کاربران تأثیر چشمگیری داشته باشد.

 

رفع فیلتر واتساپ و گوگل‌پلی با اجماع رای مثبت اعضای شورای عالی فضای مجازی به‌عنوان گامی مهم در راستای کاهش محدودیت‌های اینترنتی انجام شده است. این اقدام، که به‌عنوان گام اول از طرح رفع محدودیت‌ها و فیلترینگ در دولت چهاردهم معرفی می‌شود، نشان‌دهنده تلاش برای بازگشایی برخی از پلتفرم‌های پرکاربرد جهانی است.

این تصمیم می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر دسترسی کاربران ایرانی به خدمات بین‌المللی، افزایش اعتماد به سیاست‌های اینترنتی داخلی و کاهش استفاده از ابزارهای فیلترشکن داشته باشد. همچنین، این گام اولیه ممکن است زمینه‌ساز بازنگری در سیاست‌های محدودسازی فضای مجازی و حرکت به سمت توسعه اینترنت باز و پایدار در کشور باشد.

باید دید که در ادامه، سایر پلتفرم‌های فیلتر شده نیز مشمول این روند خواهند شد یا خیر و آیا این تصمیم با تغییرات بلندمدت در سیاست‌های کلان فضای مجازی همراه خواهد بود.

 

براساس گزارشی که خبرگزاری «مهر» منتشر کرده است، رفع فیلترینگ برخی پلتفرم‌ها تنها یکی از بخش‌های برنامه شورای‌عالی فضای مجازی به شمار می‌رود. به نظر می‌رسد سایر اقدامات این شورا می‌تواند به محدودیت‌های بیشتری در دسترسی به اینترنت در ایران منجر شود.

طرح شورای عالی فضای مجازی شامل ۴ مرحله است که هرکدام شامل اقدامات مشخصی برای مدیریت فضای مجازی در ایران می‌شوند. در ادامه جزئیات هر مرحله و اهداف آن بررسی شده است:

 

مرحله اول: حمایت از پلتفرم‌های داخلی
این مرحله شامل ۵ اقدام اساسی است:
1. اختصاص زیرساخت به سکوهای محتوایی داخلی منتخب برای مدت ۳ ماه.
2. تصویب بسته حمایتی تبلیغات رسانه‌ای ۵۰ میلیارد تومانی برای پیام‌رسان‌های داخلی.
3. ابلاغ سند سیاست‌ها و الزامات تعرفه‌گذاری ترافیک شبکه و تسهیم درآمد محتوا.
4. بازگشایی محدود گوگل‌پلی و واتس‌اپ تحت شرایط خاص.

 

مرحله دوم: گسترش پلتفرم‌های داخلی و مقابله با اخبار جعلی
در این مرحله ۱۱ اقدام برنامه‌ریزی شده است:
– ارائه یوتیوب از طریق درگاه‌های حکمرانی‌پذیر
تصویب لایحه مقابله با اخبار جعلی و بررسی فوری آن در مجلس.
ایجاد زیست‌بوم پایدار برای تولید محتوای مردمی در پلتفرم‌های داخلی.
– تشویق سرمایه‌گذاری برای تقویت پلتفرم‌های داخلی.
-م ارائه خدمات انحصاری مانند پیاک‌های بانکی و نسخه‌نویسی الکترونیکی در پیام‌رسان‌های ایرانی.

تلاش برای کاهش جذابیت ترافیک خارجی:
ممنوعیت استفاده دستگاه‌های رسمی از پلتفرم‌های خارجی و الزام به حضور در پلتفرم‌های داخلی.
اصلاح تعرفه‌ها برای کاهش مصرف ترافیک خارجی و تقویت ترافیک داخلی.
– مذاکرات با پلتفرم‌های خارجی جدید و ایجاد قوانین سختگیرانه برای فعالیت آن‌ها در ایران.

 

مرحله سوم: انحصار خدمات دولتی در پلتفرم‌های داخلی
این مرحله شامل ۹ اقدام است:
ارائه خدمات مرتبط با یارانه، کارت سوخت و خدمات قضایی تنها از طریق پلتفرم‌های داخلی.
اعمال تعرفه‌های جدید برای کاربران پرمصرف اینترنت.
پیاده‌سازی طرح امنیت خانواده در فضای مجازی.
ارائه سرویس‌های تحریم‌شکن برای دسترسی محدود به برخی منابع خارجی.

رفع فیلتر تلگرام:
تلگرام مشروط به پذیرش شرایط ایران رفع فیلتر خواهد شد. در صورت عدم توافق، این پیام‌رسان از طریق نسخه‌های داخلی و پوسته‌های بومی عرضه می‌شود.

 

مرحله چهارم: مقابله با ابزارهای حاکمیت‌گریز و اینترنت طبقاتی
تشدید مقابله با فیلترشکن‌ها از طریق جرم‌انگاری عرضه و فروش آن‌ها.
ساماندهی اینترنت اقشار و ارائه پالایش‌شکن قانونی.
افزایش نظارت قضایی بر کاربران در پلتفرم‌های خارجی.
تصویب قوانین مالکیت فکری و جلوگیری از فرار مالیاتی در پلتفرم‌های خارجی.

بازگشایی پلتفرم‌های خارجی:
در صورت تحقق الزامات، امکان بازگشایی محدود سایر پلتفرم‌های خارجی نیز وجود دارد.

 

این طرح به‌طور کلی تلاش دارد تا با کاهش وابستگی به پلتفرم‌های خارجی، اینترنت داخلی را تقویت کند، اما در عین حال محدودیت‌هایی را در دسترسی آزاد به اینترنت و ابزارهای دور زدن فیلترینگ اعمال می‌کند. همچنین اجرای قوانین جدید، اینترنت طبقاتی و اختصاصی را تقویت می‌کند.